ThS. Nguyễn Bình Nguyên

Cuộc cách mạng giống tại Việt Nam: Chăn nuôi heo – Từ truyền thống đến hiện đại

Sự đóng góp của công nghệ chọn giống chính xác

Giống chỉ chiếm từ 2-6% trong giá thành sản xuất, nhưng lại quyết định đến 40% năng suất và hiệu quả. Nhờ sự phát triển vượt bậc của di truyền học cổ điển và hiện đại, công tác chọn tạo giống ngày càng đạt được độ chính xác cao.

• Di truyền cổ điển: Dựa trên mô hình số lượng và quần thể, phương pháp BLUP (Best Linear Unbiased Prediction) tiếp tục là nền tảng quan trọng giúp tối ưu hóa các dòng thuần, cấp giống và phả hệ.
• Di truyền hiện đại: Các công nghệ mới như MAS (Marker-Assisted Selection), giải trình tự gen thế hệ mới và chỉnh sửa gen (CRISPR) cho phép chọn tạo các giống heo kháng bệnh, thích nghi tốt với môi trường khắc nghiệt. Ví dụ, heo kháng E.Coli F18 và sắp tới là heo kháng PRRS (hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản) đang là những bước tiến đột phá trong ngành.

Ngoài ra, các marker di truyền phân tử (Microarray kit) đã dần được thương mại hóa, giúp nâng cao độ chính xác và giảm thời gian chọn giống, tạo điều kiện phát triển giống có chất lượng tốt hơn, kháng bệnh hiệu quả hơn.

Chuyển đổi từ giống đại trà sang giống chất lượng cao

Trong bối cảnh Việt Nam đang hướng đến việc giảm thiểu sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi, việc chọn giống phải đi đôi với nâng cao sức kháng bệnh và chất lượng thịt. Các tiêu chí mới trong chọn giống không chỉ dừng lại ở năng suất mà còn phải đảm bảo:

1. Sức khỏe người tiêu dùng: Giống heo có thịt sạch, ít tồn dư kháng sinh, phù hợp xu hướng tiêu dùng hiện đại.
2. Tính bền vững: Khả năng thích nghi với môi trường, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và các dịch bệnh phức tạp.

Những cải tiến này không chỉ giúp tăng hiệu quả kinh tế mà còn đảm bảo an toàn sinh học, một yếu tố sống còn trong bối cảnh các dịch bệnh như Dịch tả heo châu Phi vẫn đang là mối đe dọa lớn.

Hướng tới công nghệ giống toàn diện

Việc chọn giống không thể tách rời các yếu tố khác trong chuỗi giá trị chăn nuôi. Công nghệ hiện đại như hệ thống quản lý dữ liệu phả hệ, phần mềm phân tích giống, và AI hỗ trợ đã và đang được áp dụng. Những công nghệ này không chỉ tối ưu hóa hiệu quả chọn giống mà còn giúp các trại chăn nuôi có thể theo dõi, đánh giá và cải tiến giống một cách liên tục.

Một xu hướng mới đáng chú ý là sự kết hợp giữa công nghệ giống và công nghệ chuồng trại chính xác. Ví dụ: các hệ thống nhận diện cá thể qua chip hoặc camera hồng ngoại không chỉ hỗ trợ quản lý giống mà còn giúp tối ưu hóa thức ăn và theo dõi sức khỏe từng con heo.

Thách thức và cơ hội

Dù công nghệ giống đang mở ra nhiều cơ hội lớn, nhưng các nhà chăn nuôi vừa và nhỏ vẫn đối mặt với không ít thách thức:

• Chi phí đầu tư cao: Các công nghệ gen hiện đại, hệ thống quản lý tiên tiến đòi hỏi nguồn vốn lớn, khiến các nông hộ khó tiếp cận.
• Yếu tố con người: Kỹ năng và nhận thức của người lao động chưa đáp ứng được yêu cầu của hệ thống chăn nuôi hiện đại, dẫn đến khó khăn trong vận hành và quản lý.

Tuy nhiên, bằng cách tham gia vào các chuỗi giá trị với các công ty lớn hoặc các tổ chức hỗ trợ, các nông hộ có thể giảm chi phí đầu tư, nâng cao khả năng cạnh tranh và tạo ra giá trị bền vững.

Cuộc cách mạng giống tại Việt Nam không chỉ là câu chuyện về công nghệ mà còn là sự thay đổi tư duy trong chăn nuôi. Sự phối hợp giữa công nghệ chọn giống chính xác, chuồng trại hiện đại và quản lý bền vững là chìa khóa để ngành chăn nuôi heo Việt Nam vươn xa hơn trong cuộc đua toàn cầu. Đây không chỉ là cơ hội mà còn là trách nhiệm của mọi thành phần trong ngành, từ doanh nghiệp lớn đến các nông hộ nhỏ, cùng xây dựng một hệ sinh thái chăn nuôi hiện đại, bền vững và hiệu quả.